ΤΕΛΟΣ ΕΠΟΧΗΣ

Όλες οι συστημικές αναλύσεις που πραγματεύονται τα αίτια της κατάρρευσης της χώρας μας παραλείπουν για ευνόητους λόγους να αναφέρουν μια ξεκάθαρη αλήθεια: η χώρα χρεωκόπησε υπό την διακυβέρνηση ενός συγκεκριμένου πολιτικού συστήματος που λέγεται Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Μέσα στα πλαίσια αυτής της δημοκρατίας, προηγήθηκε της οικονομικής χρεωκοπίας, η πολιτιστική, ηθική και πολιτική χρεωκοπία του ελληνικού λαού.

Βεβαίως, η μαζική Δημοκρατία είναι σήμερα το μόνο καθολικά αποδεκτό σύστημα στον δυτικό κόσμο. Τεχνητά συμβατή με την εντροπία, αναπαράγει εύκολα τον εαυτό της επιβάλλοντας την ισότητα ενάντια στην ελευθερία.
Όμως στην πραγματικότητα οι απλοί πολίτες δεν είναι ικανοί να λαμβάνουν σημαντικές αποφάσεις ούτε για τον εαυτό τους, ούτε για την ευρύτερη κοινωνία. Οι περισσότεροι όχι μόνον δεν είναι προικισμένοι γι’ αυτό από τη φύση αλλά επίσης στα παιδικά και εφηβικά τους χρόνια δεν εκπαιδεύονται με τον σωστό τρόπο, ενώ και αργότερα ως ενήλικες αποπροσανατολίζονται μεθοδικά απο τα κατευθυνόμενα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Το αποτέλεσμα είναι, μέσω της δημοκρατίας, η απόλυτη και αφανής κυριαρχία μιας διεθνούς πλουτοκρατίας.

 

 

Καθώς το σύστημα δεν έχει καμία σχέση με τις μεγάλες ιδέες, τον ηρωισμό ή την αγιότητα, στηρίζεται αναγκαστικά στα πρότυπα της υλικής ευμάρειας που μπορεί να παρέχει: στα γεμάτα καρότσια των σούπερμάρκετ, στα γεμάτα κέντρα διασκέδασης, στα γεμάτα πορτοφόλια των άπληστων καταναλωτών. Όταν λόγω αποτυχημένης διαχείρισης η ευμάρεια χαθεί - όπως συνέβει στην περίπτωση της χώρας μας - τότε το σύστημα αποσταθεροποιείται και ενίοτε αποκαλύπτει τη δομή του.

Στην Ελλάδα δεν απέτυχε μόνον η άρχουσα τάξη, οι εφοπλιστές, οι μεγαλοεπιχειρηματίες, οι τραπεζίτες, οι κομματάρχες, οι ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι... Απέτυχε επίσης ο βασικός κορμός της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας που αποτελείται από μικροϊδιοκτήτες μικροαστούς, διαβρωμένους από τον άκρατο καταναλωτισμό. Πλούσιοι και φτωχοί, ατομικιστές που κανένας δεν είναι πρόθυμος να υπηρετήσει την εθνική ανάγκη ενάντια στο προσωπικό του συμφέρον, διακρίνονται όλοι τους από τα απεχθή χαρακτηριστικά της άγνοιας των αγραμμάτων και της έπαρσης των ημιμαθών.

Το πολιτικοοικονομικό σύστημα καταρρέει αλλά το έθνος θα διασωθεί ακόμη κι αν απαιτηθούν σκληροί και βίαιοι τρόποι. Ας μην ξεχνούμε πως στη μυθολογία η Βία είναι αδερφή του Κράτους και μάχεται μαζί του στο πλευρό των Θεών, κατά του χάους και της αναρχίας. Ενάντια στην αταξία, την ισοπέδωση, την σύγχιση πρέπει να προτάξουμε την πίστη, την ιεραρχία, τον σταθερό προσανατολισμό. Γιατί αυτό που σήμερα χρειαζόμαστε περισσότερο από κάθε άλλη φορά είναι η επανιεράρχηση των αξιών και η επιστροφή στις βασικές έννοιες: τον πατριωτισμό, την παιδεία, την συναίσθηση ευθύνης, την τάξη, τον στοχασμό.

 

Αξιολογώντας την υπάρχουσα κατάσταση με την ψυχρή ματιά ενός «εξωτερικού» παρατηρητή, πιστεύω πως η επερχόμενη φτώχια της χρεωκοπίας δεν πρόκειται να βλάψει την φυλετική ψυχή των Ελλήνων. Αντιθέτως, ίσως να την αφυπνίσει καθώς θα σημάνει το ταιριαστό τέλος μιας άθλιας εποχής.

 

 

 

Η φωτογραφία: Through the Subway. Πόστερ της κλασικής ταινίας βίας Το Κουρδιστό Πορτοκάλι, του αμερικανού σκηνοθέτη Stanley Kubrick (A Clockwork Orange, 1971).

THE ANTI-LIFE EQUATION

«Να θυμάσαι πως ο χρόνος είναι χρήμα. Όποιος μπορεί να κερδίσει με τη δουλειά του δέκα σελίνια την ημέρα κι αντί γι’ αυτό πάει περίπατο ή κάθεται άπραγος τη μισή μέρα, έστω κι αν δεν ξοδεύει παρά πέντε πένες κατά τη διασκέδαση ή την τεμπελιά του, ας μη νομίζει πως αυτά είναι τα μόνα του έξοδα. Στην πραγματικότητα ξόδεψε ή μάλλον πέταξε, πέντε σελίνια.

»Να θυμάσαι πως τα λεφτά έχουν γόνιμες, αναγεννητικές ιδιότητες. Τα λεφτά γεννούν λεφτά, κι αυτά πάλι καινούργια λεφτά και πάει λέγοντας.

»Όποιος χάνει πέντε σελίνια δεν χάνει μόνον αυτό το ποσό, αλλά και όλα τα οφέλη που θα μπορούσε να του αποφέρει με την ανακύκλησή του στις συναλλαγές και που, ώσπου να γεράσει ένας νέος άνθρωπος, θα μεταφράζονταν σε ένα σημαντικό χρηματικό ποσό».

Ο χρόνος και το χρήμα... Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος καταγράφει με θρησκευτικό ζήλο τον «ιερό» λόγο, που στην Αμερική των πρώτων αποίκων εκπορεύεται από το Πνεύμα του Καπιταλισμού. Διαβάζοντας με αποστροφή τις παραπάνω αντιλήψεις, σκέφτομαι ως αντίδραση αυτόματα τους Ινδιάνους. Μακρυμάλληδες πολεμιστές να καλπάζουν πάνω σε άγρια άλογα μέσα στα παρθένα δάση σε αντιδιαστολή προς τους σκυθρωπούς πουριτανούς να μετρούν με προσήλωση τα σελίνια τους. Η προτίμησή μου για τους αλλόφυλους ιθαγενείς της Βόρειας Αμερικής φαίνεται ίσως παράτερη, όμως οι Ινδιάνοι αντιπροσωπεύουν στη σκέψη μου την χαμένη ζωτικότητα της δικής μας φυλής.

Η σύγχρονη Δύση καταδυναστεύεται από μια ορθολογική θρησκεία του χρήματος που έχει θέσει στην υπηρεσία της οικονομικής δραστηριότητας όλα τα υπόλοιπα στοιχεία του πολιτισμού. Οι επιστήμες, η διανόηση, το πολίτευμα, η κρατική διοίκηση, το νομικό σύστημα, η εκπαίδευση, ο στρατός, η τέχνη, όλα είναι υποταγμένα στο σύστημα των σχέσεων της αγοράς, στην κερδοθηρία και τον ωφελιμισμό. Η μεγιστοποίηση του κέρδους μέσω της τοκογλυφικής διαχείρισης του χρήματος και η εντατική αξιοποίηση του χρόνου μέσω της καθολικής οργάνωσης της εργασίας έχουν διαβρώσει την ανθρωπότητα. Το χρήμα και η επαγγελματική καταξίωση έγιναν απόλυτος αυτοσκοπός. Οι άνθρωποι δεν εργάζονται πλέον όσο χρειάζεται για να ζήσουν αλλά αντιθέτως ζούν για να εργάζονται.

Η τελευταία καθοριστική σύγκρουση που έκρινε την εξέλιξη του συστήματος ήταν ο αμερικανικός εμφύλιος πόλεμος. Με πρόσχημα την απελευθέρωση των μαύρων, οι δυνάμεις του απρόσωπου χρήματος και του ψυχρού συμφέροντος κατανίκησαν και εξόντωσαν τους τελευταίους υπέρμαχους της προσωπικής αξιοπρέπειας, της ιπποτικής ηθικής και της ανέμελης χαράς της ζωής. Έχει μεγάλο σημειολογικό ενδιαφέρον πως οι Ινδιάνοι πολέμησαν στο πλευρό των ηττημένων.
Οι φανατικοί, θρησκόληπτοι και άπληστοι έμποροι, βιομήχανοι και τραπεζίτες του Βορρά επέβαλαν την οικονομική ανισότητα που εκπροσωπούσαν ενάντια στην λευκή, ρατσιστική αλληλεγγύη των αριστοκρατών τυχοδιωκτών του Νότου. Τελικά, οι νέγροι των φυτειών απελευθερώθηκαν και γίναμε όλοι μας σκλάβοι της μισθωτής εργασίας...

Στον Αρχαίο κόσμο αλλά και στον Μεσαίωνα και στον κόσμο της Αναγέννησης, αυτό το παράλογο, σύγχρονο είδος ζωής θα αντιμετωπιζόταν ως ύβρις κατά της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Οι αρχαίοι Έλληνες, οι γεννήτορες που έθεσαν τα πρότυπα του δυτικού πολιτισμού, τιμούσαν πάνω απ’ όλα τη δόξα και τον ελεύθερο χρόνο. Γιατί η δόξα προσέφερε έναν τιμημένο θάνατο ενώ ο ελεύθερος χρόνος επέτρεπε σωματική άσκηση και πνευματική καλλιέργεια, άρα μια γεμάτη και αξιόλογη ζωή. Ο ελεύθερος χρόνος, η αργία λόγω μη βιοποριστικής εργασίας, αποδιδόταν με τη λέξη Σχολή. Η Σχολή ήταν για τους Έλληνες έννοια πρωτογενής. Δευτερογενής ήταν η α-σχολία, η απουσία ελεύθερου χρόνου, η υποχρέωση δουλειάς (και δουλείας). Αργότερα η Σχολή πήρε τη σημασία της φιλοσοφικής σπουδής και στα ελληνιστικά χρόνια η λέξη σήμαινε και το σπουδαστήριο, το ίδρυμα που παρείχε την εκπαίδευση στα έργα του πνεύματος.

Δυστυχώς εμείς γεννηθήκαμε σε μια άθλια εποχή πρακτικοποίησης της ζωής, αποτέλεσμα της ολοκληρωτικής επικράτησης του προτεσταντικού καπιταλισμού. Είμαστε αναγκασμένοι να ασκούμε κάποιο επάγγελμα σαν σκλάβοι της εξειδικευμένης εργασίας και του εργασιακού καθήκοντος και επιπλέον μας επιτηρούν ηθικολόγοι της παραγωγικότητας, προδότες του ανθρωποκεντρικού πολιτισμού και της φαουστικής οικουμενικότητας των προγόνων μας.

Μολαταύτα, ως ελεύθεροι στοχαστές και ως εν δυνάμει πολιτικοί στρατιώτες δεν θα πάψουμε να προσδοκούμε το τέλος αυτής της διεφθαρμένης κοινωνίας του χρήματος και της εξαρτημένης εργασίας. Εν καιρώ, όταν ο κύκλος θα κλείσει, κάποιοι που θα μας θυμούνται θα αναβιώσουν τις πρωτογενείς ιδέες της Δόξας και του Ελεύθερου Χρόνου. Και θα λύσουν την εξίσωση της αντιζωής...

 

«Θαρρώ, όμως, ότι πρέπει να σας αφήσω τώρα και να πάω να βρω τους Ινδιάνους προτού ξεκινήσουν οι άλλοι. Η θεία Σάλι, βλέπετε, θέλει να με υιοθετήσει και να με κάνει άνθρωπο, κι εγώ δεν το αντέχω. Μήπως τάχατες, δεν το ’χω ξαναδοκιμάσει;»

 

 

 

Η εικόνα: Furling the Flag (1872), του αμερικανού ζωγράφου Richard Norris Brooke.

Το κείμενο της εισαγωγής: Συμβουλές του Φραγκλίνου που αναφέρονται από τον γερμανό κοινωνιολόγο Max Weber στο κλασσικό του έργο, Η Προτεσταντική Ηθική και το Πνεύμα του Καπιταλισμού (1904-5).

Ο Αμερικανικός Εμφύλιος: Βόρειοι εναντίον Νοτίων, Yankees εναντίον Dixieland. Ο πόλεμος διήρκεσε τέσσερα χρόνια (1861-1865) και η έκβασή του επηρεάσε καθοριστικά όχι μόνον την αμερικανική αλλά και την παγκόσμια ιστορία.

Οι Ινδιάνοι: Το δέκατο τρίτο λευκό αστέρι στη σημαία μάχης των Νοτίων, για το Έθνος των Ινδιάνων, που οι Νότιοι εκτιμούσαν και σέβονταν. Οι Ινδιάνοι δεν έγιναν ποτέ σκλάβοι των λευκών. Τσερόκι, Κρηκς, Σεμινόλες, Τσόκτο, Τσίκασο. Όλοι τους πολέμησαν στο πλευρό της Συνομοσπονδίας εναντίον των Βορείων. Ο Τσερόκι στρατηγός Σταντ Γουέιτι θα καταθέσει τελευταίος τα όπλα των Νοτίων, στις 23 Ιουνίου 1865.

Ο επίλογος: Οι τελευταίες γραμμές του εμβληματικού μυθιστορήματος του αμερικανού συγγραφέα Mark Twain, Οι Περιπέτειες του Χακ Φιν (1883). Νομίζω πως η θεία Σάλι συμβολίζει τον σύγχρονο κόσμο...

ΣΑΡΚΑ ΚΑΙ ΨΥΧΗ

«Διηγούνται πως ο Filippo είχε μια τέτοια τάση για τρυφερότητες, ώστε ξόδεψε όλη του την περιουσία σε γυναίκες που του άρεσαν, προκειμένου να τις αποκτήσει. Και αν δεν τα κατάφερνε με κάποιο μέσο, τις απεικόνιζε στους πίνακές του και μιλώντας τους προσπαθούσε να κατευνάσει τη φωτιά που του άναβαν.»

 

Ο Φλωρεντινός ζωγράφος Filippo Lippi υπήρξε μοναχός του τάγματος των Καρμελιτών, προστατευόμενος των Μεδίκων, μετενσάρκωση του Masaccio, δάσκαλος του Botticelli και πατέρας του Filippino Lippi. Πέθανε στα εξήντατρία του χρόνια και λένε πως τον δηλητηρίασαν οι συγγενείς της ερωμένης του. Μέγας μάστορας της ζωγραφικής και φίλος των χαρούμενων ανθρώπων, δεν ξεπέρασε ποτέ το πάθος του για τις ωραίες γυναίκες.
 

Κάποτε, ενώ δούλευε στο μοναστήρι της Αγίας Μαργαρίτας του Πράτο, ερωτεύθηκε την όμορφη μαθητευόμενη Lucrezia Buti και ζήτησε από τις μοναχές την άδεια να σχεδιάσει το πρόσωπό της ως πρότυπο για τη μορφή της Παναγίας στον κεντρικό βωμό. Όταν βρήκε την κατάλληλη ευκαιρία, την φυγάδευσε για να μείνει κοντά του σαν ερωμένη ενάντια στην θέληση του πατέρα της και τις επιδιώξεις των μοναχών.

 

 

Ο Filippo Lippi αποτυπώνει στην τέχνη του τον απόηχο της ερωτικής λατινικής ποίησης των άναρχων και παγανιστών κληρικών Goliardi, που ήδη στο τέλος του Μεσαίωνα αντιπαρέθεταν στην ορθόδοξη militia Christi την δική τους militia Αmoris.
Οι εργοδότες του μοναχοί βλέπουν με καχυποψία τις ζωντανές μορφές που απεικονίζει στους τοίχους των εκκλησιών τους και τον επιπλήττουν. Δεν επιθυμούν καλοφτιαγμένα τα πρόσωπα και τα σώματα, μονάχα τον ατμό από τις ψυχές:

 

«Faces, arms, legs and bodies like the true
As much as pea and pea! it’s devil’s-game!
Your business is not to catch men with show,
With homage to the perishable clay,
But lift them over it, ignore it all,
Make them forget there’s such a thing as flesh.
Your business is to paint the souls of men —
Man’s soul, and it’s a fire, smoke... no, it’s not ...
It’s vapour done up like a new-born babe —
(In that shape when you die it leaves your mouth)
It’s ... well, what matters talking, it’s the soul!
Give us no more of body than shows soul!»

 

Μπορεί όμως ο χρωστήρας να ζωγραφίζει την ψυχή; Και είναι πρέπον να εξυμνεί τη σάρκα η ζωγραφική όταν αυτή βρίσκεται στην υπηρεσία της θρησκείας; Η απάντηση εξαρτάται από την αισθητική των πιστών και την ποιότητα της μεταφυσικής.

Η σκοτεινή μεταφυσική του χριστιανικού Μεσαίωνα υποχώρησε μόνον όταν η τέχνη και η διανόηση ανακάλυψαν ξανά το φως της κλασικής αρχαιότητας. Η αισθαντικότητα των Ελλήνων και των Ρωμαίων αναβίωσε απροκάλυπτα στην τελειοποίηση της ζωγραφικής.

 

Στον πανθεϊσμό του αρχαίου κόσμου η ψυχή συμπληρώνει την ύλη και οι Θεοί κατοικούν μέσα στη φύση. Η Χόλντα, που σε μια μόλις προγενέστερη εποχή δεν μπόρεσε να κρατήσει κοντά της τον ιππότη Τανχώυζερ στο απομονωμένο Βουνό της Αφροδίτης, τώρα καταλαμβάνει την Τοσκάνη και στους πίνακες του Lippi γίνεται Παναγία της Αναγέννησης.

Amor cuncta supercat, amor dura terebrat… μας επαναλαμβάνει η επωδός ενός γνωστού τραγουδιού των Carmina Burana. Ποιός προτιμάει την πίκρα της σοφίας από τη γλύκα του έρωτα; Ποιός την στεγνή ψυχή από την ιδρωμένη σάρκα;

 

Bis pungitur, qui nititur repugnare stimulo. Διπλά μας βασανίζουν οι παρορμήσεις που απωθούμε. Κι εμείς που κάποτε ήμασταν στρατιώτες της αυστηρής Παλλάδας, τώρα στης ποθητής Κύπρης τους φοβερούς νόμους προσχωρούμε...

 

 

 

 

Ο ζωγράφος: Fra Filippo di Tommaso Lippi (1406-1469).

Το κείμενο της εισαγωγής: Απόσπασμα από την βιογραφία του Filippo Lippi, από το κλασικό έργο με τις βιογραφίες των καλλιτεχνών της Αναγέννησης του Giorgio Vasari (1511-1574).

Ο πίνακας: Madonna Adoring the Child and Two Angels (Tempera on panel, 1465). Madonna που πρόσφατα με συγκίνησε στην πινακοθήκη Uffizi της Φλωρεντίας. Πιθανότατα προσωπογραφία της Lucrezia Buti. Ο άγγελος που κοιτάζει προς τον παρατηρητή απεικονίζει μάλλον τον μικρό Filippino Lippi.

Οι στίχοι: Απόσπασμα του δραματικού μονολόγου FRA LIPPO LIPPI από την συλλογή Men and Women (1855) του Άγγλου ποιητή Robert Browning (1812-1889).

Carmina Burana: Λαϊκή, λατινική ποίηση του Μεσαίωνα. 12^ος και 13^ος αιώνας. Carmina veris et amoris. Της άνοιξης και του έρωτα.

POLITICALLY CORRECT

Οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους διαφορετικοί μεταξύ τους. Και επειδή είναι διαφορετικοί είναι και άνισοι. Η απλή αυτή αλήθεια συσκοτίζεται από το διεθνές σύστημα εξουσίας και διαστρέφεται από τους ευσεβείς πόθους και τις ανίερες επιδιώξεις των απάτριδων οικονομιστών.

Ο δυτικός κόσμος υιοθέτησε το ισοπεδωτικό δόγμα της αναγκαστικής ισότητας μετά την επανάσταση του 1789. Από τότε η μαζική ψηφοφορία και η προτεραιότητα της οικονομίας επί της πολιτικής καθορίζουν την κοινωνική δομή των φιλελεύθερων δημοκρατιών.

Η  πλασματική έννοια της ισότητας έχει όμως θεολογική βάση. Προέρχεται από την πρωτοχριστιανική διακήρυξη πως όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι ως προς την ουσία της αληθινής τους φύσης απέναντι στον Θεό. Η κατασκευασμένη αυτή μεταφυσική δοξασία χαίρει σήμερα της απόλυτης ισχύος ενός καθολικού πολιτικού αξιώματος για το οποίο απαγορεύεται η συζήτηση, η αμφισβήτηση, η κριτική.

 

Βεβαίως, εμείς είμαστε άπιστοι και ορθολογιστές:
 

Δεν πιστεύουμε στην ισότητα των ανθρώπων.
Δεν πιστεύουμε στην ισότητα των φύλων και των φυλών.
Δεν πιστεύουμε στην ισότητα των εθνών, των γλωσσών, των θρησκειών, των πολιτισμών.
Δεν πιστεύουμε στην ισότητα των δαιμόνων, των αγίων, των ηρώων, των θεών.
Δεν πιστεύουμε στην ισότητα των δικαιωμάτων, των ευθυνών, των ικανοτήτων, των επιθυμιών.
Δεν πιστεύουμε στην ισότητα των ωραίων, των έξυπνων, των δυνατών, των γενναίων, των μορφωμένων, των ευγενικών.

Δεν πιστεύουμε ούτε καν στην ισότητα των ψυχών.

 

Επειδή αποδοκιμάζουμε τις παραπάνω «πολιτικά ορθές» ισότητες που παραβλέπουν την προφανή, βιολογική και πολιτιστική διαφοροποίηση...

Γι αυτό αρνούμαστε την μόνη επίσημα αποδεκτή από τον σύγχρονο κόσμο ανισότητα: την τεχνητή οικονομική διάκριση των πλούσιων και των φτωχών...

Οι εικόνες: Του BROM, από το εικονογραφημένο μυθιστόρημα THE PLUCKER (2005).

Ιεράρχηση των αξιών: Διαφοροποίηση, αξιοκρατία, Ηρωϊκή Αριστοκρατία.

DELIVERANCE

Boby: «There is somethin’ in the woods and the water that we have lost in the city».

Lewis: «We didn’t lose it, just sold it».

Τέσσερις άνδρες αναζητώντας τη χαρά της άγριας φύσης μακρυά από την καθημερινότητα της πόλης, εισβάλλουν με θράσος σε ένα παρθένο τοπίο που αποτελεί γι’ αυτούς προορισμό ιδανικό αλλά και ξένο. Διαφορετικοί χαρακτήρες και εκπροσωπώντας ανόμοιες αντιλήψεις για την ζωή και τον κόσμο, θα δοκιμάσουν στην πράξη τις ικανότητες και τις ιδέες τους σε ένα ποτάμι που είναι... just about the last wild, untamed, unpolluted, unfucked-up river in the South.

Ο σκηνοθέτης John Boorman αποτυπώνει με εξαιρετικό τρόπο στην ταινία Deliverance την προβληματική αναβάπτιση του ανδρισμού μας στις στοιχειακές δυνάμεις της φύσης και το κόστος της κατάκτησης μιας διευρυμένης συνειδητότητας. Γνωστός κυρίως από το εμβληματικό Excalibur του 1981, που έθεσε αξεπέραστα αισθητικά πρότυπα στην αναζήτηση του Δισκοπότηρου, ο Boorman προσβλέπει ως δημιουργός πάντα στην εύρεση της αλήθειας εξερευνώντας στα έργα του βασικά θέματα του δυτικού πολιτισμού για την αυτογνωσία και την διαλεκτική σχέση του ανθρώπου με τη φύση. Στα λιτά πλάνα του Deliverance η θεματολογία του καθίσταται διάφανη όταν ήδη γνωρίζεις τις βασικές παραδοχές.

Η πρώτη διαπίστωση είναι διακριτική: η τεχνική πρόοδος καταστρέφει το φυσικό περιβάλλον αλλά οι άνθρωποι των πόλεων δεν παύουν να το νοσταλγούν. Το ποτάμι πρόκειται να χαθεί καθώς η κατασκευή ενός υδροηλεκτρικού φράγματος θα μετατρέψει το δάσος σε λίμνη.

Η δεύτερη διαπίστωση είναι προφανής: η ανημέρωτη φύση είναι αξιοθαύμαστη και ιερή αλλά παραμένει επικίνδυνος τόπος επιβίωσης και διαμονής. Εκεί που σταματούν η καλλιεργήσιμη γη και τα βοσκοτόπια, τελειώνει ο πολιτισμένος κόσμος και αρχίζει το βουνό και το δάσος.

Η τρίτη διαπίστωση είναι αμφιλεγόμενη: στον πρωτόγονο αυτό κόσμο κατοικούν ήδη άνθρωποι με γενετικά ελαττώματα, καθυστερημένοι,  ημιάγριοι και τρομακτικοί. Οι εκφυλισμένοι ορεσίβιοι ενσαρκώνουν την φυσική αταξία και αποτελούν ένας άλλο είδος ανθρώπου που μας μοιάζει και διεκδικεί τον έλεγχο της ίδιας περιοχής. Το άγριο τοπίο μετατρέπεται αυτόματα σε πεδίο μάχης.

Η συνέχεια της αφήγησης είναι μια φιλοσοφική ενατένιση με σαφή ερωτήματα και αμφίσημες απαντήσεις που λειτουργεί ως υπόμνηση για το τέλος του πολιτισμού.

Τι είναι αυτό που μας προσδίδει ηθικό ανάστημα και αξιοπρέπεια καθώς γύρω μας εκδηλώνεται διαρκώς η πρωταρχική αταξία; Τα όρια που υπερβαίνουμε με τις πράξεις μας δίνουν νόημα στις επιλογές μας; Οι επιλογές μας μαρτυρούν τις δυνατότητες και τις αρετές μας; Εκτιμούμε τις αξίες μας σε σχέση με τις συνέπειές τους; Η ορθότητα των αξιών μας πρέπει να αποδεικνύεται στην πράξη; Τι νόημα έχουν έννοιες όπως ο νόμος και η δημοκρατία όταν κυριαρχούν τα αρχέγονα συναισθήματα; Υπάρχει κάτι ισχυρότερο από το ένστικτο της επιβίωσης όταν χάνεται η αίσθηση της ασφάλειας; Είμαστε άραγε τόσο αλλοτριωμένοι ώστε να αδυνατούμε να αναγνωρίσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό;

Εκεί που σταματά ο πολιτισμός αναλογιζόμαστε ξανά τον ρόλο μας ως δρώντες που οφείλουν να ανακαλύψουν και να υπαγορεύσουν νέους κανόνες ενάντια στη βαρβαρότητα. Μέσα στην άγρια φύση που μας περιβάλλει καλούμαστε να επανεκτιμήσουμε τη δική μας ανθρώπινη φύση, να εγκαταλείψουμε τα ασφαλή όρια των κοινωνικών συμβάσεων και να αναχωρήσουμε προς αναζήτηση του βαθύτερου εαυτού μας. Η διάθεση να υποστούμε και να χρησιμοποιήσουμε βία για να προστατεύσουμε την τιμή διαμορφώνει την ατομική μας ταυτότητα. Και σαν επιβράβευση της ηθικής του πολεμιστή επιτυγχάνεται στο τέλος μια μερική συμφιλίωση με την μαύρη ουσία του κόσμου. Η κατάβαση του ποταμού ολοκληρώνεται αλλά δεν παύουν να μας στοιχειώνουν οι εφιάλτες της μνήμης.

Η οριστική απελευθέρωση είναι ζήτημα προσωπικής κάθαρσης. Όμως θα κατανοήσουμε τι πραγματικά σημαίνουν ο φόβος και το έλεος μονάχα όταν θα ξεσπάσει η βία...

Lewis: «Machines are gonna fail. And the system’s gonna fail. Then…»

Ed: «And then what ?»

Lewis: «Then survival. Who has the ability to survive. That’s the game: survive.»

Ο πρόλογος και ο επίλογος: Χαρακτηριστικές συζητήσεις των πρωταγωνιστών κατεβαίνοντας με τα κανό το ποτάμι.

Η ταινία: DELIVERANCE (1972) σε σκηνοθεσία του John Boorman. Το σενάριο είναι του James Dickey και βασίζεται στην ομώνυμη νουβέλα του (DELIVERANCE, 1970). Πρωταγωνιστούν οι Jon Voight, Burt Reynolds, Ned Beatty και Ronny Cox.
Ελληνικός τίτλος: ΟΤΑΝ ΞΕΣΠΑΣΕ Η ΒΙΑ.

Made on location: Βόρεια Γεωργία. On the Chattooga River in the Appalachian Mountains.

Οι χαρακτήρες:

Lewis Medlock (Burt Reynolds), has real estate interests, bow-hunter

Bobby Trippe (Ned Beatty), insurance salesman

Drew Ballinger (Ronny Cox), sales supervisor, guitar player

Ed Gentry (Jon Voight), runs an art service, bow-hunter

Πολιτισμική λεπτομέρεια: Chevalier δαχτυλίδια φορούν στο μικρό δάχτυλο του δεξιού τους χεριού και οι δυο βασικοί ήρωες Lewis Medlock και Ed Gentry.

Επιμύθιο: Only the Strong Survive.

GRIECHENLAND ÜBER ALLES

«Κάθε εποχή και στάδιο της κουλτούρας σχεδόν προσπάθησε κάποια στιγμή με βαθειά δυσθυμία να ελευθερωθεί από τους Έλληνες, επειδή οτιδήποτε πραγματοποιούνταν, φαινόταν να χάνει ξαφνικά μπροστά τους τη ζωή και το χρώμα του και να γίνεται φτωχό αντίγραφο, ακόμη και καρικατούρα, παρόλο που φαινομενικά ήταν εντελώς πρωτότυπο και άξιο ειλικρινούς θαυμασμού. Κι έτσι από καιρό σε καιρό ξεσπάει μια βαθειά οργή εναντίον αυτού του αλαζονικού μικρού λαού που είχε την τόλμη να χαρακτηρίζει «βάρβαρο» ότι δεν ήταν δικό του γέννημα-θρέμμα.

»...Κι έτσι νιώθει κανείς ντροπιασμένος και φοβισμένος μπροστά στους Έλληνες, εκτός κι αν εκτιμάει την αλήθεια περισσότερο απ’ όλα τα πράγματα και τολμά να αναγνωρίσει ακόμη και τούτη την αλήθεια: ότι οι Έλληνες κρατούν στα χέρια τους σαν ηνίοχοι τα χαλινάρια της δικής μας και κάθε άλλης κουλτούρας, αλλά και ότι σχεδόν πάντα το άρμα και τα άλογα είναι κατώτερης ποιότητας και δόξας από τους οδηγούς τους...»

Τα παραπάνω λόγια του Νίτσε είναι απολύτως αληθινά. Όμως η σύγχρονη αντιπάθεια των Γερμανών δεν οφείλεται σε κάποιο είδος χρόνιας πολιτισμικής καταπίεσης. Ζούμε σε ένα κόσμο πολύ διαφορετικό από αυτόν του 19ου αιώνα και ολόκληρη η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα σε βαθιά φυλετική - βιολογική, ηθική, πολιτική, πολιτιστική - παρακμή.

Οι κυρίαρχοι γερμανικοί λαοί ηγούνται μιας ολοκληρωτικά εμπορευματοποιημένης και οικονομοκρατούμενης ηπείρου όπου η εκμετάλλευση του χρήματος και η παραγωγικότητα της εργασίας έχουν τον πρώτο λόγο στη ζωή και στα πράγματα. Η απώλεια κύρους των κλασικών σπουδών που κάποτε αποτελούσαν το θεμελιώδες στοιχείο της καλλιέργειας κάθε αξιοπρεπούς ανθρώπου, έχει σταδιακά οδηγήσει στην ανάδυση μιας πλειοψηφίας αμόρφωτων νεοευρωπαίων. Αποκομμένοι από το πολιτικό πνεύμα της Αρχαιότητας, οι αξιολύπητοι αυτοί πληβείοι δεν αναγνωρίζουν και δεν σέβονται τις ανώτερες αξίες του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού. Μνησίκακοι αποταμιευτές και δουλευτάδες μετρούν ζηλότυπα τα εργατολεπτά και τις δεκάρες έχοντας αναγάγει τον χρηματικό δανεισμό σε βαρυσήμαντο, ιερατικό λειτούργημα...

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναφοράς οι Έλληνες βρίσκονται σε ακόμη χειρότερη θέση λόγω των ξεθωριασμένων αρχετύπων της ηγεμονικής καταγωγής τους αλλά και της μακραίωνης καταδυνάστευσης που έχουν υποστεί. Το ίδιο αμόρφωτοι σήμερα με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, κουτοπόνηροι, απείθαρχοι και καταχρεωμένοι αποποιούνται τις προφανείς ευθύνες τους και αναζητούν ανώδυνη διέξοδο από τους εφαρμοστικούς κανονισμούς των διεθνών τοκογλύφων. Επειδή αδυνατούν να προσαρμοστούν στο σύγχρονο καπιταλιστικό σύστημα κεκαλυμμένης δουλείας αποδέχονται υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς και προσβλητική χειραγώγηση.

Εντούτοις, δεν πρέπει να παραβλέπουμε μια ειδοποιό διαφορά. Οι νεοέλληνες κατάγονται απευθείας από τους πολιτισμικούς γίγαντες της ανθρωπότητας και μιλούν ακόμη την αρχέγονη γλώσσα τους. Κανείς άλλος λαός δεν μπορεί διαχρονικά να συγκριθεί μαζί τους εκτός ίσως από τους Ιταλούς.

Επικαλούμαι με υπεροπτική ευκολία την ανώτερη καταγωγή μας γιατί αυτή οριοθετεί τον μελλοντικό προσανατολισμό μας. Στην κυκλική αντίληψη της ιστορίας δεν υπάρχει λαμπρό μέλλον δίχως ένδοξο παρελθόν.

Είναι άξιο προσοχής πως ακόμη κι ο αγράμματος μέσος Έλληνας έχει συναίσθηση της διάρκειας και της υπεροχής του έθνους μας μέσα στην ιστορία. Αν και ανυποψίαστος φέρει εγγεγραμμένη στο συλλογικό του ασυνείδητο την βεβαιότητα πως είναι ο νόμιμος κληρονόμος της Κλασσικής Ελλάδας, του Μεγάλου Αλεξάνδρου, της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και του ευρωπαϊκού Χριστιανισμού - ταυτόχρονα...

Ο ελληνικός λαός διατηρεί την δυνατότητα μέσω της κατάλληλης ηγεσίας και ενός ισόρροπου συνδυασμού παιδείας και ευγονικής να αφυπνίσει την λανθάνουσα κατάσταση της μεγαλοφυίας του, να αναγεννηθεί και να προσεγγίσει τον αρχικό του ιδεότυπο. Τα προμηθεϊκά στοιχεία της πνευματικής σύστασης του έθνους μας αποτελούν την πηγή όλων των αισθητικών, ηθικών και διανοητικών όρων του ανθρώπινου πολιτισμού. Είναι υποχρέωσή μας να αναζητήσουμε την ιστορική ευκαιρία ρήξης με την νεωτερικότητα και να επινοήσουμε έναν δρόμο επιστροφής στην αυγή της ελληνικής σκέψης.

Πιστεύω ακράδαντα στο κοινό πεπρωμένο της ενωμένης Ευρώπης, όχι της Ευρώπης των νομισμάτων, του εμπορίου και των αριθμών, αλλά της Τέχνης, του Σπαθιού και των Γραμμάτων. Σε αυτήν την αναμενόμενη Ευρώπη, οι Έλληνες μπορούν και πρέπει να ηγεμονεύσουν.

Το κείμενο της εισαγωγής:  Από την ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ (1872) του Φρειδερίκου Νίτσε.

Η φωτογραφία: Λεπτομέρεια της Γιγαντομαχίας. Τμήμα της ζωφόρου του Θησαυρού των Σιφνίων στους Δελφούς. Ένα από τα κορυφαία γλυπτά του αρχαίου κόσμου (525 π.Χ.).

Η παρούσα Ευρωπαϊκή Ένωση: Εαν οι γερμανικοί λαοί είναι πλέον τόσο διαβρωμένοι ώστε να επιθυμούν τον πολιτικό διαχωρισμό τους από τους Έλληνες ας αποχωρήσουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ας αναζητήσουν μια νέα νομιμοποίηση της αρχαίας καταγωγής τους στα γερμανικά δάση. Με διάθεση ειρωνίας και επειδή προερχόμαστε από διαφορετικές πρωτο-ινδοευρωπαϊκές ομάδες, θα πρότεινα να ονοματίσουν την μελλοντική τους οικονομική ένωση με κάποιο ασήμαντο όνομα των υπανάπτυκτων, άμεσων προϊστορικών τους προγόνων.

RIDE THE DRAGON

«Κάποτε ήμασταν ένας λαός. Και σαν σημάδι γι’ αυτό, σε κάθε γενιά ανθρώπων γεννιούνται ένας ή δύο που είναι επίσης και δράκοι. Και σε κάθε μια από τις γενιές του λαού μας, που είναι μεγαλύτερες από τις φευγαλέες ζωές των ανθρώπων, γεννιέται ένας από μας που είναι επίσης και άνθρωπος.»

Οι δράκοι τροφοδοτούν την ανθρώπινη φαντασία από την αρχή του κόσμου. Στοιχειώνουν τους τόπους και τα σύμβολα, παίζουν κυρίαρχο ρόλο στις αρχετυπικές ιστορίες και κωδικοποιούν απόκρυφες γνώσεις στα εγχειρίδια των αλχημιστών για την μεταστοιχείωση και την αθανασία. Διαχρονικά, οι δράκοι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της κληρονομιάς του Φαντασιακού όπως αυτό κληροδοτήθηκε από την παγανιστική Αρχαιότητα στον χριστιανικό Μεσαίωνα. Το Φαντασιακό ως ονειρικό σύστημα μεταμόρφωσης της πραγματικότητας σε μυθικές εικόνες, εμπλουτίστηκε κατά την διάρκεια των μέσων χρόνων με νέους ήρωες και θαυμαστά και σε πείσμα του Διαφωτισμού ανακτήθηκε από τον Ρομαντισμό για λογαριασμό του σύγχρονου κόσμου.

Κι έτσι σε κάθε γενιά ανθρώπων γεννιούνται ακόμη και σήμερα κάποιοι, που είναι επίσης και δράκοι.

Ως εν δυνάμει δράκος, θαυμαστής των δράκων και μελετητής των μύθων, αδιαφορώ για τα σύνορα που χωρίζουν την πραγματικότητα από την φαντασία και έλκομαι από εκείνα τα ασταθή και ευμετάβλητα γεωγραφικά όρια όπου οι διακρίσεις καταργούνται.
Το δρακόσπιτο που επισκέφτηκα κάποιο καλοκαίρι στην πρωτεύουσα της Γοτθαλωνίας είναι ένα τέτοιο σημείο μετάβασης. Ένας εμπνευσμένος αρχιτέκτονας, εθνικιστής και νοσταλγός του ένδοξου παρελθόντος, μετέτρεψε στις αρχές του περασμένου αιώνα το καλοδιατηρημένο κουφάρι ενός δράκου σε ανθρώπινη κατοικία.

Η δύναμη της μαγείας σε επηρεάζει αμέσως μόλις το αντικρύσεις. Ήδη στην πρόσοψη στρογγυλεμένοι τοίχοι με κυματισμούς και ένθετες πλάκες-λέπια αποκαλύπτουν το δέρμα του ερπετού ενώ μέσα στο τεχνητά διασκευασμένο κτίριο έχεις την αίσθηση πως πραγματικά βρίσκεσαι στο οργανικό εσωτερικό ενός έμβιου πλάσματος. Όμως η μαγική κατανόηση επιτυγχάνεται μόνον όταν ανέβεις μέσω της εσωτερικής σκάλας στη στέγη και καβαλήσεις τη ράχη του δράκου. Συνειδητοποιείς τότε πως βρίσκεσαι στα πρόθυρα του κόσμου των μεταμορφώσεων καθώς η πρώτη μεταφυσική σύλληψη αποκρυσταλλώνεται μέσω της τέχνης των διατάξεων. Σφαιρικά και κυλινδρικά κεραμικά στοιχεία βρίσκονται τοποθετημένα εναλλάξ κατά μήκος της οδοντωτής κορυφογραμμής και συνδυάζονται αρμονικά με τα θραύσματα των κεραμικών πλακιδίων στις καμινάδες και τις στήλες εξαερισμού του κτιρίου. Και η ενότητα της παράστασης ολοκληρώνεται με το αρχέτυπο του δρακοκτόνου.

Καρφωμένο στην άκρη της ράχης του Δράκοντα ορθώνεται το μεγάλο ξίφος με τον διπλό σταυρό στην κορυφή. Το αρχαίο σύμβολο ανακαλεί αυτόματα στη μνήμη τον Πρόμαχο: τον Άγιο Γεώργιο και τον Αρχάγγελο Μιχαήλ, τον Μπέογουλφ και τον Ζήγκφρηντ, τον Βελλεροφόντη, τον Περσέα και τον Ηρακλή. 

Από την ασπίδα του Αγαμέμνονα στα εμβλήματα των ρωμαϊκών λεγεώνων κι από τα ξόρκια του Μέρλιν στις πλώρες των μακριών καραβιών των σκανδιναβών, οι Δράκοντες παραμένουν τα πιό διάσημα από τα πλάσματα του βιβλίου των φανταστικών όντων. Στοιχειακές δυνάμεις της φύσης που μας περιβάλλει, φύλακες των πηγών της αναγέννησης ή κακοποιά πνεύματα στους άθλους των ηρώων, αποτελούν πάντα την εξωτερική εκδήλωση μιας εσωτερικής γνώσης για την μυστική ψυχή του φυσικού σύμπαντος.

Ο Δράκοντας που συνάντησα στη Γοτθαλωνία μου θύμησε τους υπερκόσμιους ανέμους που φυσούν έξω από το χρόνο. Γιατί είναι γραμμένο πως όταν κάποτε θα έχουμε ξεπεράσει τα όρια των δυνατοτήτων του πολιτισμού μας και θα έχουμε λάβει υποσχέσεις ζωής που δεν γνωρίζει θάνατο, τότε θα αναζητήσουμε τον «άλλο άνεμο» πέρα από το Χείλος του Κόσμου. Στο άχρονο βασίλειο, στη «δύση πέρα από τη δύση» θα ψάλουμε την επίκληση της μεγάλης φυγής...

«Θα σαλπίσεις με το Δρακοκέρατο και τα αδέλφια μας οι δράκοι θα μας ακούσουν. Θα τραγουδήσουμε μαζί το Τραγούδι των Δρακοαφεντάδων και οι βουκέντρες μας θα αστράψουν στον ήλιο...»

Ο πρόλογος: Από το The Other Wind, έκτο βιβλίο της Γαιοθάλασσας της Ursula K. Le Guin.

Η φωτογραφία: Από παλαιότερη επίσκεψή μου στο Κτίριο Μπαλιό, στην οδό Ντε Γκράσια, αριθμό 43, στην Βαρκελώνη της Καταλονίας. Το κτίσμα είναι αρχιτεκτονική ανακατασκευή (1904-1906) του Αντόνι Γκαουντί ι Κορνέτ (1852-1926) και εμβληματικός τόπος του Μοντερνισμού.

Ο επίλογος: Από το Elric of Melnibone, πρώτο βιβλίο του Έλρικ του Μελνιμπονέ του Michael Moorcock.

THE UNWRITTEN

Η φάλαινα υπήρξε ανέκαθεν σύμβολο καταβρόχθισης. Ο Λεβιάθαν, το τεράστιο θαλάσσιο κήτος της Παλαιάς Διαθήκης, προσωποποιεί τους αόρατους, μαζικούς σχηματισμούς, που σε διάφορα επίπεδα οργανώνονται απειλητικά για να καταβροχθίσουν τον ελεύθερο και ανυπότακτο άνθρωπο.

Ο Άγγλος πολιτικός φιλόσοφος του 17^ου αιώνα, Τόμας Χομπς, συμβόλισε με τον Λεβιάθαν την πανίσχυρη πολιτειακή οντότητα που ελέγχει και διατηρεί την τάξη. Ο Χομπς υπερασπίστηκε το κατά τη γνώμη του υπέρτατο αγαθό της κοινωνικής ειρήνης, υποστηρίζοντας την απόλυτη ισχύ της αυθεντίας των νόμων και του κράτους. Δεν αποκάλυψε όμως ποιοί κρύβονται πίσω από το αδιαφανές παραπέτασμα που καλύπτει το καθεστώς της νομιμότητας.

Η σειρά κόμικς THE UNWRITTEN του Βρετανού Mike Carey επαναφέρει το πρόβλημα του Λεβιάθαν στην επικαιρότητα θέτοντας κρίσιμα ερωτήματα για την εξουσία, τον γραπτό λόγο και τη χειραγώγηση των μαζών. Ο Carey δίδαξε φιλολογία στα σχολεία για 15 χρόνια πριν ασχοληθεί επαγγελματικά με τη συγγραφή σεναρίων και  γνωρίζει σε βάθος τα βασικά μυθολογικά και λογοτεχνικά θέματα της δυτικής παράδοσης. Η αριστουργηματική σειρά του LUCIFER, ένα από τα κορυφαία κόμικς της προηγούμενης δεκαετίας, αναβάπτισε το πνεύμα του αρχαίου Εωσφόρου στις απαιτήσεις μιας σύγχρονης θεολογίας. Το THE UNWRITTEN είναι η λογική συνέχεια των πεποιθήσεών του: η επιτομή των κόμικς που απευθύνονται όχι απλώς σε ενήλικες αλλά σε διανοούμενους και καλλιεργημένους αναγνώστες.

Ο Carey επιχειρεί μια ευρηματική καταβύθιση στον πυρήνα του γραπτού λόγου με πρόφαση τον αναγνωρίσιμο χαρακτήρα ενός μαθητευόμενου μάγου τύπου Harry Potter. Ο λόγος γίνεται σάρκα κι ένα καινούργιο ευαγγέλιο γράφεται από την αρχή. Χριστός και σωτήρας της ανθρωπότητας ο πρωταγωνιστής της σειράς Tommy Taylor, που αντλεί υπερφυσική δύναμη από την πίστη των αναγνωστών του.

Ο ήρωας γεννιέται μέσα σε δοκιμαστικό σωλήνα λογοτεχνικής μετάλλαξης με σκοπό να εξελιχτεί από μυθιστορηματικός χαρακτήρας στον υπεράνθρωπο που θα σώσει τον κόσμο από τη Φάλαινα. Όπως όλοι οι ήρωες, θα αναζητήσει με δοκιμασίες τα κλειδιά των πυλών που οδηγούν στον κόσμο των αρχετύπων και την αποκάλυψη του εαυτού. Και πριν το μαγικό κατώφλι της αναγέννησης θα κατανοήσει την αληθινή φύση του μυθικού κήτους, που πάνω στην πλάτη του τρόχισαν τις λόγχες τους ο Περσέας και ο Άι-Γιώργης ενώ μέσα στην κοιλιά του αντάλλαξαν ψέματα ο Πινόκιο και ο Μινχάουζεν.

Από την ψυχολογία στην μεταφυσική, ο Carey αναζητά τη νοηματική λειτουργία της γλώσσας και τους λόγους της αυτόματης κατανόησης των εννοιών. Καταγράφει τον τρόπο που ένας προικισμένος συγγραφέας συντονίζει τις προσδοκίες των αναγνωστών του στην πλοκή ενός μεγαλόπνοου έργου, δημιουργώντας ένα ιδιότυπο συλλογικό ασυνείδητο οπαδών. Παρατηρεί την εξέλιξη και την επιρροή των λογοτεχνικών ρευμάτων από τον Kipling και τον Twain έως την pulp παραλογοτεχνία και τα κόμικς. Και μας προτρέπει να αναλογιστούμε τα αποτελέσματα της προπαγάνδας και της μαζικής παραγωγής κουλτούρας στον τρόπο που σκέφτονται οι ηλίθιοι, οι αγαθοί και οι ανυποψίαστοι.

Ζούμε όλοι μας μέσα σε ένα Πλατωνικό Σπήλαιο, διαμορφωμένο από τις ιδέες που κυριάρχησαν στο παρελθόν. Για να δούμε την αληθινή εικόνα του κόσμου πρέπει να αναζητήσουμε τις εναλλακτικές προτάσεις που αποσιωπήθηκαν και να μάθουμε την πλοκή των ιστοριών που δεν γράφτηκαν ποτέ...

Το κύριο θέμα αναφοράς είναι ο έλεγχος της εξιστόρησης: η επιλεκτική περιγραφή των γεγονότων, η επιλογή αυτών που θα ξεχαστούν στο πέρασμα του χρόνου κι αυτών που θα παραμείνουν διαμορφώνοντας τον ορίζοντα των ιδεών.

Επίδοξοι, επικυρίαρχοι Λεβιάθαν δηλητηριάζουν την ψυχή των μαζών με την κλασική μέθοδο της επανάληψης και της διαβεβαίωσης. Και επιδιώκουν να επηρεάσουν το μέλλον χαλκεύοντας και διαδίδοντας ιστορίες, υποστηρίζοντας τους συγγραφείς που διαμορφώνουν τον τρόπο σκέψης των αναγνωστών, ελέγχοντας τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Σε όλα τα εγχειρίδια συνωμοσιολογίας αναφέρονται μυστικές ομάδες που προσπαθούν να κατευθύνουν την ανθρωπότητα προς το συμφέρον τους και είναι βεβαίως αυτονόητο πως οι κάτοχοι του μεγάλου πλούτου συνασπίζονται για την διαιώνιση της εξουσίας τους. Όμως είναι μάλλον απίθανο, μεμονωμένες σέκτες να ελέγχουν το σύνολο των επιλογών καθώς είναι αδύνατη η απόλυτη εξισορρόπηση των διαφορετικών κοινωνικών ομάδων που ανταγωνίζονται στον ιδεολογικό, τον πολιτικό ή τον οικονομικό τομέα για την εξασφάλιση της κυριαρχίας.

Ο Λεβιάθαν είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια άπληστη τάξη πλουσίων που συνεδριάζει πίσω από κλειστές πόρτες. Ο μαζάνθρωπος είναι κι αυτός με τον τρόπο του στοιχειώδες συστατικό του. Η ψυχή των μαζών είναι το άλλο πρόσωπο της Φάλαινας, που άλλοτε ελέγχεται και κατευθύνεται προς κάποιο σκοπό κι άλλοτε παρασύρεται από την κοινωνική εντροπία που τελολογικά συνεπάγεται εκφυλισμό των δομών, διάλυση και αναρχία. Από την ίδια τη φύση της, η συγκρότηση του πλήθους σε μια ενιαία οντότητα σκέψης και συναισθήματος είναι ευπρόσβλητη στην μεθοδευμένη παραποίηση των απλοϊκών αλλά θεμελιωδών ιδεών, οι οποίες αποτελούν τα κληρονομικά αποθέματα της ανθρωπότητας.

Θαυμάζω την έμπνευση του Carey και επιδοκιμάζω τις προθέσεις του. Το THE UNWRITTEN είναι ουσιαστική παρέμβαση προβληματισμού και περισυλλογής και θα προκαλέσει δημιουργικές απορίες στους νεότερους αναγνώστες.

Εντούτοις, στην προσωπική μου ανάγνωση και τις ιδέες που εκπροσωπώ, πάντα υπερτερεί της νηφάλιας καταγγελίας ο άγριος ρομαντισμός της μονομανίας. Στην δική μου χαρτογραφημένη, λογοτεχνική θάλασσα πλέει μονάχα ένα φαλαινοθηρικό. Στην πλώρη του στέκεται ακατάβλητος ο Ναντακετιανός Αχαάβ, ο τρομερός εκδικητής του ανθρωπίνου πνεύματος ενάντια στους αιώνιους Λεβιάθαν του κόσμου τούτου – άλογες μάζες ή έλογους εξουσιαστές. Όρθιος, κοιτάζοντας ευθεία-μπροστά, σφίγγει την αιχμηρή του λόγχη και παραμιλά:

«…Πλέω προς εσένα, προς εσένα φάλαινα, που όλα τα καταστρέφεις, αλλά δεν κατακτάς τίποτα. Ως το τέλος θα παλεύω μαζί σου, μέσα από την καρδιά της κόλασης θα σε καρφώνω, από μίσος, πάνω σου θα αφήσω την τελευταία μου πνοή...»

Tο κόμικ: THE UNWRITTEN, των Mike Carey (writer) και Peter Gross (artist). Το πρώτο τεύχος κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 2009 και η σειρά συνεχίζεται έως σήμερα. Τα σχέδια του Gross, δίχως να εντυπωσιάζουν, συνοδεύουν λειτουργικά την ιστορία του Carey με τον ίδιο τρόπο που το έκαναν και στο LUCIFER.

Η εικόνα: Έργο της Yuko Shimizo για το πρώτο εξώφυλλο της σειράς (Tommy Taylor and the Bogus Identity, Chapter One).

Τα κόμκς της νέας εποχής: Ο Bill Willingham, δημιουργός της πιο αντιπροσωπευτικής και επιτυχημένης σειράς, FABLES, της VERTIGO, τα αποκαλεί δικαιολογημένα LAF: Literature-based fantasy, Animal fantasy, Fairy tale fantasy.

Ο επίλογος: Το κυνήγι - Τρίτη μέρα. Από το κορυφαίο έπος της δυτικής λογοτεχνίας ΜΟΜΠΙ – ΝΤΙΚ Ή Η ΦΑΛΑΙΝΑ του Αμερικανού συγγραφέα Herman Melville (1819-1891).

GODDESS UNVEILED

H θεά ήταν όμορφη αλλά ανέραστη και σκληρή. Κι ο Πατέρας των Ουρανών της είχε δώσει την άδεια να παραμένει παντοτινή παρθένα. Σεληνιακή θεότητα της φύσης, προστάτευε τον ζωικό και φυτικό κόσμο και κυνηγούσε κάπρους στον Ταϋγετο με το χρυσό της τόξο.

Στη Σπάρτη την λάτρευαν ως Ορθία και Λυγοδέσμα επειδή είχαν βρεί το ξόανό της όρθιο, ζωσμένο μέσα σε λυγαριές. Οι νεαροί άντρες σκληραγωγούνταν με μαστίγωμα μπροστά στον βωμό της, που έπρεπε να ραντίζεται με το αίμα τους. Κι αν τα χτυπήματα δεν ήταν αρκετά δυνατά, το ξόανό της βάραινε από δυσαρέσκεια στα χέρια της ιέρειας που το κρατούσε κι επέβλεπε την τελετή.

Με κόμη θερισμένη ως τον αυχένα,
σαν του Δωριέα Απόλλωνα, τα μέλη
στη στενή κλίνη εκράτει παγωμένα
μες σε βαριά αξεδιάλυτη νεφέλη...

Άδειασ’ η Αρτέμιδα όλα της τα βέλη.
Και λίγο ακόμα αν ήτανε παρθένα,
την ηδονή κλειδώνανε, σφιγμένα,
σαν κρύα κερήθρα, τα παρθένα σκέλη...

Καθώς στου στίβου μέσα τον αγώνα,
’πίθων’ ο νιός απάνω της το γόνα
μύρα αλειμμένος, όπως για την πάλη...

Κι αν έσπαε των χεριών της τ’ αντιστύλια,
μ’ άργειαν πολύ μ’ όμοια κραυγή τα χείλια
να σμίξουν, κι απ’ τους ίδρωτες η αγκάλη!...

Οι κλασικοί μελετητές της μυθολογίας πιθανολογούν πως το μαστίγωμα ήταν κατάλοιπο ανθρωποθυσιών της προϊστορικής λατρείας της μεγάλης θεάς, αλλά εγώ έχω τη δική μου άποψη. Πιστεύω πως στην πολεμόχαρη και ανδροκρατούμενη κοινωνία των Σπαρτιατών, οι έφηβοι καλούνταν στις τελετές ενηλικίωσης να επιβεβαιώσουν με αίμα και πόνο το δικαίωμα επιβολής της πατριαρχικής ηθικής. Οι αιματηρές σπονδές σκληρότητας και αντοχής προσέφεραν απτές αποδείξεις ανωτερότητας μπροστά στη δίδυμη αδερφή του Θεού.

Προς τιμήν των σκληροτράχηλων προγόνων μας θαυμάστε τη σκηνή του πίνακα και μελετήστε τους στίχους του σονέτου, που διάλεξα με προφανή σκοπό την αποκαθήλωση της Θεάς. Μπροστά στα μάτια μας την αποκαλύπτει ο ζωγράφος ολόγυμνη και ποθητή κι έπειτα ο ποιητής την αφοπλίζει και ξεκλειδώνει τα παρθένα σκέλη της προκαλώντας σκέψεις ανόσιες και πονηρές.

Άς προσέχετε πάντως, όσοι μακάρια φαντασιώνεστε το μέλι της κερήθρας και σπάτε νοητά τ’ αντιστύλια των χεριών. Κάποτε στη ρεματιά του Κιθαιρώνα, η θεά μεταμόρφωσε σε ελάφι τον γιό του Αρισταίου, τον φημισμένο κυνηγό Ακταίωνα, στέλνοντας τα ίδια τα σκυλιά του να τον κατασπαράξουν για να εκδικηθεί. Κι εκείνος, αθώος και δίχως προσδοκίες, απλώς τυχαία την αντίκρυσε να λούζεται γυμνή...

Ο Ζωγράφος: Donato Giancola. Ο πίνακας με τίτλο ARTEMIS (oil on panel).

Ο Ποιητής: Άγγελος Σικελιανός. Το σονέτο με τίτλο ΔΩΡΙΚΟ από την πρώτη σειρά των Λυρικών.

ΧΑΜΕΝΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ

«Ταξιδιώτη, όταν περάσεις από κοντά μου, μη μου απευθύνεις, σε ικετεύω, την παραμικρή λέξη παρηγοριάς: θα λύγιζες το κουράγιο μου. Άσε με να πυρώνω το πείσμα μου στη φλόγα του μάρτυρα εθελοντή. Πήγαινε... μη τυχόν και σου εμπνεύσω τον οίκτο. Το μίσος είναι πιο αλλόκοτο απ’ ότι νομίζεις – το φέρσιμό του είναι ανεξήγητο, σαν τη σπασμένη εικόνα ενός ραβδιού χωμένου στο νερό. Όπως ακριβώς με βλέπεις, μπορώ ακόμα να κάνω επιδρομές μέχρι τα τείχη τ’ ουρανού, επικεφαλής μιας λεγεώνας δολοφόνων, και να γυρίσω πίσω στη θέση αυτή, για να συλλογιστώ, και πάλι, τα υπέροχα σχέδια της εκδίκησης.»

Παλαιότερα έτρεφα μέσα μου μια κρυφή αυταπάτη που με βοηθούσε να ασπάζομαι την ήπια ανωτερότητα ενός μυημένου Στωικού. Πίστευα πως κάτω από την κοινότυπη επιφάνεια, κατά βάθος ήμουνα μάρτυρας εθελοντής, ιππότης μοναχός, φανατικός εκδικητής. Και διαισθανόμουν πως αν το αποφάσιζα θα μπορούσα την ώρα της ανάγκης να σπάσω τα δεσμά του φυλακισμένου θηρίου.

Μονολογούσα κι αστειευόμουν πως πριν με πνίξει ο βάλτος της ευμάρειας θα είχα πάντα μια τελευταία επιλογή: τη Λεγεώνα των Ξένων. Legio Patria Nostra, το πολυεθνικό πρωτότυπο του ευρωπαϊκού στρατού, το τελικό καταφύγιο κάθε πολεμόχαρου τυχοδιώκτη. Αποφασιστική σωτηρία και λόγια του αέρα ενός καλομαθημένου νεαρού που συνήθιζε να κομπάζει εκ του ασφαλούς.

«Είναι ίσως και τα γηρατειά που ’ρχονται, προδοτικά, και σ’ απειλούν με τα χειρότερα. Δεν έχεις πια πολλή μουσική εντός σου για να κάνεις τη ζωή να χορέψει, αυτό είναι. Όλη η νιότη πήγε κιόλας να πεθάνει στην άκρη του κόσμου μες στη σιωπή της αλήθειας. Και πού να πας έξω, σας ρωτάω, όταν δεν έχεις πια εντός σου την αναγκαία δόση παραφροσύνης; Ένα χαροπάλεμα είναι η αλήθεια, που τελειωμό δεν έχει. Η αλήθεια τούτου του κόσμου είναι ο θάνατος. Πρέπει να διαλέξεις, ή το τέρμα ή το ψέμα. Εγώ δεν μπόρεσα ποτέ να σκοτωθώ.» 

Έγινα πιά μεσήλικας, τίποτα δεν αλλάζει, οι αντιφάσεις έχουν εμπεδωθεί. Ακόμη κάθε βράδι διαβάζω Μπάυρον και Γκαίτε και κάθε πρωί φοράω τη γραβάτα μου και συναλλάσσομαι κανονικά με τους άθλιους ανθρωπάκους της εμπορευματικής κοινωνίας που με περικυκλώνει και με συντηρεί.

Ανακόλουθος και διχασμένος πείθω με ψέματα τον εαυτό μου πως κάποτε θα ξημερώσει εκείνη η μέρα, που η Φρουρά του Διαβόλου θα φτάσει στα τείχη του ουρανού. Και συνεχίζω να μεγαλώνω μέσα στη σιωπή, περιμένοντας έστω στο φως του τέλους να διακρίνω του χαμένου ορίζοντα τη γραμμή...

Το πρώτο απόσπασμα: Από τα ΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΑΛΝΤΟΡΟΡ (1869) του Λωτρεαμόν (1846-1870).

Το δεύτερο απόσπασμα: Από το ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ (1932) του Σελίν (1894 -1961).
Φιλολογική άσκηση: Η σύνταξη ενός ενιαίου κειμένου με την επιλεκτική ενσωμάτωση σκέψεων του Λωτρεαμόν και του Σελίν στην προσωπική μου εξομολόγηση.

Η εικόνα: Η πιo διάσημη φωτογραφία της Λεγεώνας των Ξένων (Bois-l’Eveque, 27 Σεπτεμβρίου 1917).
Πέντε λεγεωνάριοι με το ανώτατο στρατιωτικό παράσημο ανδρείας: Lieutenant-Colonel Paul-Frédéric ROLLET (Γάλλος, ο Σημαιοφόρος, επονομαζόμενος και Πατέρας της Λεγεώνας), Adjudant-Chef Max-Emmanuel MADER (Γερμανός), Caporaux Andres AROCAS (Ισπανός), Caporaux Fortunato LEVA (Ιταλός), Caporaux Jaїme DIETA (Ισπανός).

«TΑNΙΑ»

«Άνοιξα κομμάτι τις όχθες. Τις ζάρες ισοπέδωσα. Μετά το πέρασμά μου, μπορείς να πάρεις ντορήδες, ταύρους, κριούς, πάπιους, σκυλιά του Αγίου Βερνάρδου...
Σε γαμάω, Τάνια, έτσι που για πάντα να μείνεις γαμημένη.»

Παρανοώ και απατώμαι σπάνια, αλλά κατά περιόδους χάνω τα λογικά μου κι ερωτεύομαι. Και τότε στενοχωριέμαι γιατί οι αγαπημένες μου δέσποινες δεν εκτιμούν τα λίγα αλλά σοβαρά προτερήματα που εγώ αναγνωρίζω στον εαυτό μου αλλά αντιθέτως έλκονται από στοιχεία που είναι για μένα επουσιώδη κι ανάξια λόγου και προσοχής.

Το γυναικείο φύλο αποτελούσε πάντα για μένα μια παράλληλη ανθρωπότητα με διαφορετικές αρχές, ανόμοιες επιδιώξεις κι αλλοιώτικους θεούς. Δεν μπόρεσα ποτέ να τις καταλάβω ούτε να τους γίνω κατανοητός. Κι αν αναγκάστηκα κατά περιόδους να ψευδολογήσω και να υποκριθώ, πάντως στην παράλογη θεώρηση του κόσμου τους δεν συμβιβάστηκα και παραμένω ασυμμόρφωτος και αιρετικός.

Φιλόσοφοι, φυσιολόγοι και ψυχολόγοι συμφωνούν πως οι γυναίκες από τη φύση τους και για την διαιώνιση του είδους επιδιώκουν στη σχέση τους με τους άντρες, γονιμότητα και αποκλειστικότητα. Οι βασικές προσδοκίες τους για δύναμη και σταθερή προστασία είναι εύλογες και θεμιτές και για αιώνες πριν τον σύγχρονο εκφυλισμό ικανοποιούνταν ακίνδυνα μέσα στα ασφαλή πλαίσια της Πατριαρχίας.
Οι συνθήκες άλλαξαν στο νεωτερικό κόσμο της αναγκαστικής ισότητας. Στην εκθηλυσμένη κοινωνία που προέκυψε από το τέλος της πατριαρχικής ηθικής, οι γυναικείες επιδιώξεις επιβάλλονται πλέον ανεξέλεγκτα και επαναπροσδιορίζουν τις σχέσεις εξουσίας.

Εθισμένοι στην ηδονή της διείσδυσης και μακρόθυμοι ξεχνάμε συνήθως πως ενώ εμείς αντιμετωπίζουμε την σαρκική επαφή σαν παιχνίδι, οι γυναίκες προσφέρουν το κορμί τους με απότερο σκοπό τον έλεγχο και την καταστολή. Ξεχνάμε επίσης πως το διαχρονικό θηλυκό πρότυπο του ρωμαλέου σωματοφύλακα μεταφράζεται σήμερα στην κοινότυπη εκδοχή του προβλέψιμου οικογενειάρχη και δουλευτή...

Όσοι έχουμε επίγνωση της κατάστασης και γελάμε ειρωνικά με την κατάντια μας ας θυμόμαστε πάντως πως τα χειρότερα έπονται. Όντας ανεξέλεγκτος, ο γήινος και πεζός κόσμος των γυναικών αποδυναμώνει το πνεύμα και τη φαντασία φράζοντας την μοναδική μας πρόσβαση προς τις ανώτερες σφαίρες των ουρανών.

Αναρωτιέμαι τι ακόμη άραγε να μας επιφυλάσσει η θηλυκού γένους και γηραιά ειμαρμένη... Φοβούμαι πως παρά τον λογοτεχνικό κομπασμό του συγγραφέα της εισαγωγής μας, κανένας δεν κατάφερε ποτέ να γαμήσει την Τάνια έτσι, που για πάντα να μείνει γαμημένη...

Η φράση της εισαγωγής: Aπό το βιβλίο Ο Τροπικός του Καρκίνου (1934), του αμερικανού συγγραφέα Χένρι Μίλερ (1891-1980).
Η φωτογραφία: Bettie Page (1923-2008).
Στον αρχαίο κόσμο: Οι γυναίκες α) παντρεύονταν σε μικρή ηλικία - γιατί μικρές ακόμη και οι ασχημότερες ήταν τρυφερές και γαμεύσιμες, β) συμμορφώνονταν με βασικούς κανόνες συμπεριφοράς - γιατί υπάγονταν κατευθείαν από την εξουσία του πατέρα στην εξουσία του συζύγου και γ) δεν εμπλέκονταν στα σημαντικά θέματα του πολιτισμού - γιατί ο κύριος ρόλος τους ήταν μόνον το πρώτο στάδιο διαπαιδαγώγησης των παιδιών.

ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ ΜΙΧΑΗΛ

Η ώρα περνούσε και είχα ήδη εξερευνήσει κάθε γωνιά του καθολικού δίχως αποτέλεσμα. Έψαχνα ανάμεσα σε οσίους, ιεράρχες και ευαγγελιστές, ανάμεσα σε αγίους, ασκητές, μάρτυρες και αναχωρητές. Δεν τον έβλεπα πουθενά κι άρχισα να ανησυχώ πως οι πληροφορίες μου ήταν λανθασμένες. Σκέφτηκα τότε τις τοιχογραφίες που βρίσκονταν στο απαγορευμένο Ιερό.

Το καθολικό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος είναι τρίκογχος, εγγεγραμμένος, σταυροειδής ναός αθωνικού τύπου και είναι η μεγαλύτερη εκκλησία των Μετεώρων. Ο κυρίως ναός οικοδομήθηκε στα μέσα του 16ου αιώνα αλλά το ιερό Βήμα είναι παλαιότερο και ανάγεται στην εποχή της ίδρυσης της μονής, στα μέσα του 14ου αιώνα. Οι τοιχογραφίες που το διακοσμούν ζωγραφίστηκαν το 1483. Στην πραγματικότητα το σημερινό ναόσχημο Ιερό ανοικοδομήθηκε το 1388 και ήταν αυτό κάποτε το καθολικό του Μεγάλου Μετεώρου: δικιόνιος σταυρικός εγγεγραμμένος με τρούλο ναός του Σωτήρος Χριστού.

Ζήτησα αρχικά από κάποιον επόπτη να μπω στον χώρο του Ιερού αλλά εκείνος με απέτρεψε λέγοντάς μου πως χρειαζόταν ειδική άδεια από τον ηγούμενο, που όμως εκείνη την ημέρα απουσίαζε. Έπειτα προσπάθησα ανεπιτυχώς να διακρίνω τις παραστάσεις παραμερίζοντας μόνος μου τα παραπετάσματα που κάλυπταν τις εισόδους. Και τελικά έπεισα ένα αγαθό παπαδοπαίδι πως ήμουν πιστός προσκυνητής που είχε έρθει από μακρυά...

Μέσα στο Ιερό στάθηκα απέναντί του με σεβασμό και προσοχή. Ως γνήσιος φιλότεχνος ανίχνευα στην τεχνοτροπία τις επιρροές της ιταλικής Αναγέννησης ενώ ταυτόχρονα ως ξεπεσμένος φρουρός του Ραφαήλ αναγνώριζα το φως, το ξίφος, τη φωτιά του Μιχαήλ. Ένοιωθα σαν να με ζέσταινε ο ήλιος ενός καλοκαιριάτικου μεσημεριού. Έκανα αυθόρμητα το σημείο του σταυρού και ρώτησα να μάθω για το Τέλος των Ημερών.

Ρώτησα για τον άγγελο με τη σφραγίδα του ζώντος Θεού και για τους τέσσερεις αγγέλους των ανέμων. Ρώτησα για τους εφτά αγγέλους με τις εφτά σάλπιγγες και για τον άγγελο με το χρυσό λιβανωτό. Ρώτησα για τους τέσσερεις αγγέλους της εξολόθρευσης και για τον άγγελο με το ηλιακό πρόσωπο και το ανοιχτό βιβλίο. Ρώτησα για τον άγγελο με το αιώνιο ευαγγέλιο. Και τελευταία ρώτησα για τους εφτά αγγέλους των έσχατων πληγών με τις εφτά χρυσές φιάλες.

Δεν μου απάντησε για κανέναν.

Με ρώτησε μόνον για τον Αποστάτη.

Αποχώρησα με περίσκεψη συλλογιζόμενος την προειδοποίηση στο ξεδιπλωμένο ειλητό που ο Αρχάγγελος της Τάξης πάντα προτάσσει σταθερά με το αριστερό του χέρι... «Ταις μη καθαραίς προστρέχουσι καρδίαις, εν τω καθαρώ του Θεού θείω δόμω, ασυμπαθώς μου την σπάθην εκτεινύω».

Ο Αρχάγγελος: Κατά την ταπεινή μου άποψη πρόκειται για τον ωραιότερο Μιχαήλ της μνημειώδους ζωγραφικής των βυζαντινών τοιχογραφιών. Σεβάστηκα την ιερότητα του χώρου και δεν τον φωτογράφησα. Σκάναρα πάντως την εικόνα για το κείμενο από σχετικό έντυπο αναφοράς.

Η Μονή του Μεγάλου Μετεώρου: Το πρώτο και μεγαλύτερο μοναστήρι των Μετεώρων. Βρίσκεται στην κορυφή κάθετου βράχου ύψους 433 μέτρων από το επίπεδο της περιοχής, στο βορειοδυτικό τμήμα της ομάδας των μετεωρίτικων βράχων.

Το Τέλος του Κόσμου: Όλοι οι άγγελοι των ερωτήσεων αναφέρονται στην Αποκάλυψη του Ιωάννη.